Afgelopen vrijdagavond werd op het hoofdkwartier van Aikido Groene Hart in Woerden een speciale stage georganiseerd ter ere van de Internationale Vrouwendag. Daar is in Nederland nog niet zoveel aandacht voor, maar ik begreep dat deze dag in Rusland bijvoorbeeld al een Nationale vrije dag is. Satomi Ishikawa, een Japanse aikido docente, zou speciaal naar ons toe komen om een stage bij ons te geven. Satomi was al eens eerder bij ons geweest en het was haar opgevallen dat er een balans tussen het aantal mannen en vrouwen bij ons in de dojo is. Bij de warming-up telde ik samen met de fotograaf even snel het aantal deelnemers, en natuurlijk het aantal vrouwen op de mat. Inderdaad zo’n vijftig kandidaten dit eerste uur en bijna de helft ervan vrouwen. Voor Satomi is dat het ideale aikido: een gelijke verdeling man-vrouw, zo ook gelijkheid voor vrouwen. In aikido zijn ook aanvaller en verdediger gelijk, aldus Satomi. Na haar aankondiging vraagt de lerares of er iemand is die nog nooit een zwaard in zijn of haar handen heeft gehad? Het blijft stil… De tweede keer dan? Dan wordt er al instemmend geknikt en gegniffeld aan de kant. We starten op met veel aandacht voor details in het staan, de houding en hoe je het zwaard vast dient te houden. Dan gaan we inslaan. Het wordt langzaam stil in de dojo. Satomi telt zachtjes in het Japans en er ontstaat aarzelend een soort groepsritme in het slaan. De lerares stopt even en legt wat uit over de ademhaling tijdens het slaan: in ademen omhoog, uit ademen als je slaat. Je hoort nu alleen nog het zachte zuchten van de adem en het zoevende geluid van de zwaarden.
Een mooie krachtige en zelfverzekerde houding van Satomi als voorbeeld voor deze groep. Mooi om te zien hoe deze dame met haar tweeënveertig kilo zo’n stevige positie weet te pakken. Later vertelt iemand in de gang tegen me dat ze als een huis stond. Kracht heeft in aikido dus niets met je gewicht te maken. Met Bas voor de klas, iedereen zit aan de kant. Bas opent het zwaard en ‘Aaaiii’, en wat later ‘Thôôôhhh’ weerschalt het door de zaal. De kiai is kort en krachtig, de thôh is een duidelijke mooie volle, ronde en langgerekte kreet. Satomi: ‘Het Japanse zwaard is snijden. Geen ridder zwaard om iets te slopen. Voor de katana hoef je geen kracht te hebben. De kracht komt uit je buik, de motor is de achterste voet. De verplaatsing maakt de beweging sterk.” Er waren ook vier jongere dames van de jeugdgroep uit Woerden aanwezig. Ze werden allen wel een keer voor de klas gevraagd, Dewi als eerste. Lekker pittig voldeed ze aan het verzoek van Satomi. Het zwaard van de aanvaller schuin wegslaan en direct naar voren. Knap hoor voor zo’n grote groep. Met een daverend applaus als beloning. Roos iets later wordt in haar houding en positie gecorrigeerd. “Het zwaard moet recht in het midden, anders gebruik je de verkeerde krachten; het lichaam verliest zijn balans doordat het iets gedraaid staat.” Satomi haalt het zwaard uit haar handen, zet haar recht, laat haar haar handen vouwen recht voor haar buik en schuift dan het zwaard er langzaam tussen. Prachtig plaatje van Roos. “Het moet een rond gevoel bij de borst zijn. Altijd eerst je voet en dan pas komt het zwaard.” Roos mag slaan. De gretigheid van de jeugd en het plezier straalt er van af.
Er wordt afgewisseld met techniek en korte behendigheidsoefeningen. Elkaar naar de polsen slaan en dan moet de ander de handen snel weghalen, maar het zwaard wel houden in de lucht… Spannend, helemaal bij snelle wisselingen. Echt iets voor Bas dit soort dingen, die alle slagen van Satomi handig weet te ontwijken. En daarmee bewondering oogst bij het publiek. Zichtbaar genieten de aikidoka bij deze oefeningen als ze zelf aan de slag gaan en natuurlijk proberen elkaar toch te raken. Een korte pauze van vijf minuutjes. Er gaan mensen weg, maar komen ook weer nieuwe bij voor het gevorderden uur. Het twee uur is net zo goed bezet. In de pauze had ik een gesprekje met een vrouw die ik nog nooit gezien had en te gast was bij ons. Wat vind jij nu zo bijzonder als vrouw aan aikido, vraag ik haar. “Het is fijn dat er geen sprake is van ongelijkheid van krachten, bij aikido heb je geen spierkracht nodig. Het is ook prettig om met mannen en vrouwen door elkaar te trainen.” We starten weer met de derde van de eerste serie: shomen-shomen. De vorm is simpel en we beginnen statisch. Zwaard hoog in de lucht en de ander moet deze met een slag rechtdoor van de lijn halen en daarna uitkomen op de buik van de aanvaller. Geroezemoes en afstemming door de zaal: val jij aan of ik…?! Satomi geeft ook individueel uitgebreid aan eenieder aandacht. Ze loopt kordaat rond en knikt instemmend met haar kin iets in de lucht als het bevalt wat ze iemand ziet doen. Het is een actieve lerares, te zien in haar manier van lopen.
Iedereen zit in een cirkel om Jeroen en Edwin heen. Twee grote mannen. De ene houdt zijn adem in als hij het moet voordoen. Satomi maakt er een opmerking over: “Je moet wel uitademen.” De sfeer is prettig en Satomi is goed op haar gemak. Ze leidt Edwin en Jeroen stap voor stap door de kata heen. Laat ze oefenen met de kiai’s, corrigeert de houdingen en de standen. Je ziet de aandachtspunten die iedereen natuurlijk onmiddellijk bij zichzelf herkent. Dan Satomi met een andere Japanse vrouw voor de klas. Ze praten ook Japans met elkaar als ze de vorm aan het voorbereiden zijn. De aanwijzing is dat ze goed moet aanvallen. Satomi: “De aanval moet eerlijk zijn. Aanval is aanval. Als je het niet prettig vindt of te spannend, dan doe je het langzaam.” We gaan de vijfde kata van de eerste reeks oefenen. “De techniek is geen botsing met de zwaarden, maar een irimi. Een ingaande beweging die voorbij het ontmoetingspunt snijdt.” Aandachtige kopjes half schuin kijken hoe Satomi de bewegingen uitvoert. Twee meisjes van de jeugd vragen Satomi of ze wel eens aikido in de praktijk heeft gebruikt. De docente verhaalt: “Je traint aikido eigenlijk alleen maar zodat ze er niet eens over denken om je aan te vallen. Door het beoefenen van de technieken werk je aan jouw binnenkant, zeg maar innerlijke kracht. Dat is het doel van aikido. De technieken helpen je aan deze sterkere uitstraling.” Bij de afsluiting bedankt Satomi ons. “In het zwaard kun je jouw eigen gewicht plaatsen en dat voelt heel krachtig. Recht staan en accepteren wat er gebeurt. In je buik, daar zit jij en daar trainen we voor!” Ze groet af en zwaait met haar hand van links naar rechts alsof ze iets over ons uitstrooit; als symbolisch gebaar voor het einde van deze stage. Met een ovatie verlaat ze de mat.
